نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• افشین حیدرپور ¹
• ابوالفضل دارابی زاده ²
• مهدی صادقی حسن آبادی ³

¹ استادیار موسسه پژوهش و برنامه ریزی اموزش عالی گروه اقتصاد آموزش عالی، تهران،ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت مالی دانشگاه امام صادق (ع) و پژوهشگر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران ، ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

تاب‌آوری مالی مفهومی کلیدی در مدیریت بنگاه‌های اقتصادی است که به توانایی شرکت‌ها در مواجهه با نوسانات اقتصادی، ناپایداری‌های بازار، و شوک‌های بیرونی اشاره دارد. این پژوهش با هدف بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تاب‌آوری مالی در صنعت پتروشیمی ایران، به تحلیل جامع شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1395 تا 1402 پرداخته است. در این مطالعه، با به‌کارگیری روش الگوی خودرگرسیون برداری یا وقفه توزیعی (ARDL) و استفاده از داده‌های آماری دقیق، تلاش شده است تا روابط میان ساختار مالکیت، مدیریت ریسک، فناوری‌های نوآورانه، و تنوع بازار با شاخص‌های تاب‌آوری مالی مورد واکاوی قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد که ساختار مالکیت دولتی و عمومی غیردولتی در صنعت پتروشیمی ایران نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های کلان شرکت‌ها و عملکرد آن‌ها در شرایط بحرانی ایفا می‌کند. این ساختارها، به‌ویژه در شرایط تحریم و نوسانات بازار جهانی، تأثیرات قابل‌توجهی بر کارایی و ثبات مالی شرکت‌ها دارند. یافته‌ها نشان می‌دهد که عواملی همچون قیمت بالاتر نفت اوپک، شاخص مثبت کیوتوبین، اندازه شرکت، جریان نقدی قوی و بازده بالای دارایی‌ها تأثیر مثبت معناداری بر تاب‌آوری مالی دارند. در مقابل، تغییرات منفی شاخص کیو توبین و اهرم مالی تأثیر منفی داشته‌اند،هرچند اهرم مالی از نظر آماری معنادار نبوده است. شرکت‌های خصوصی به دلیل انعطاف بیشتر در واکنش به تغییرات بازار، عملکرد بهتری در افزایش سودآوری سهامداران دارند،در حالی که شرکت‌های دولتی به علت وابستگی به سیاست‌های دولتی با چالش‌های کارایی مواجه‌اند. این پژوهش با تمرکز بر صنعت پتروشیمی ایران، راهکارهایی برای ارتقای تاب‌آوری مالی ارائه داده و در بهبود سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نقش‌آفرین است.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری مالی
• صنعت پتروشیمی
• ساختار مالکیت
• تنوع بازار
• الگوی ARDL

عنوان مقاله [English]

Financial Resilience Analysis of Selected Petrochemical Companies Listed on the Tehran Stock Exchange Using ARDL Model

نویسندگان [English]

• Afshin Heidarpour ¹
• Abolfazl Darabizadeh ²
• Mahdi Sadeghi Hasanabadi ³

¹ Assistant Professor, Institute for Higher Education Research and Planning, Department of Higher Education Economics, Tehran, Iran

² Master's Student in Islamic Studies and Financial Management, Imam Sadiq University, and Researcher at the Islamic Parliament Research Center Of The Islamic Republic Of IRAN

³ Master's Student in Islamic Studies and Financial Management, Imam Sadiq University

چکیده [English]

Financial resilience is a key factor in corporate management, reflecting a company’s ability to navigate economic fluctuations, market instability, and external shocks. This study explores the main drivers of financial resilience in Iran’s petrochemical industry by analyzing companies listed on the Tehran Stock Exchange from 2016 to 2023. Using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model and detailed statistical data, the research examines how ownership structure, risk management, innovation, and market diversification influence financial resilience. The findings show that state-owned and publicly held companies play a major role in strategic decision-making and crisis management. Their financial stability and efficiency are particularly affected by sanctions and global market fluctuations.
Results indicate that higher OPEC oil prices, a strong Tobin’s Q index, larger firm size, strong cash flow, and higher return on assets positively contribute to financial resilience. On the other hand, a declining Tobin’s Q index and financial leverage have negative effects, though the impact of financial leverage was not statistically significant. Moreover, market diversification and effective cost management are key factors in strengthening financial resilience.
The study also highlights differences between private and state-owned firms. Private companies, with their greater flexibility, adapt more efficiently to market changes and generate higher shareholder returns. In contrast, state-owned enterprises, being heavily influenced by government policies, face challenges in maintaining efficiency.
Focusing on Iran’s petrochemical sector—the second-largest producer in the Middle East—this research offers valuable insights to enhance financial resilience and support better economic policymaking.

کلیدواژه‌ها [English]

• Financial Resilience
• Petrochemical Industry
• Ownership Structure
• Market Diversification
• ARDL Model